Poradnia psychologiczno-pedagogiczna

O NAUCZYCIELU

Anna Paziuk-Figura:

Pedagog, tyflopedagog zajmujący się w poradni diagnozą i orzekaniem w sprawach dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością wzrokową. Prowadzi zajęcia stymulujące widzenie u dzieci niepełnosprawnych objętych Wczesnym Wspomaganiem Rozwoju. Podczas zajęć tyflopedagog wdraża program wspomagania podstawowych i wyższych funkcji wzrokowych, służy wsparciem i poradnictwem dla rodziców. Udziela konsultacji po funkcjonalnej diagnozie widzenia u dzieci. 

Prowadzi rewalidację indywidualną dzieci z Orzeczeniami o Potrzeebie Kształcenia Specjalnego z wydanych z uwagi na słabe widzenie.

Prowadzi konsultacje w szkołach i przedszkolach na temat dostosowania warunków nauki i wymagań edukacyjnych w związku ze słabym widzeniem i niewidzeniem. Prowadzi przesiewowe badania na terenie szkół i przedszkoli, a także podczas diagnoz pedagogicznych w poradni. 

ROZPOZNANIA OKULISTYCZNE

Najczęściej spotykane rozpoznania okulistyczne

Krótkowzroczność jest to stan, w którym promienie równolegle skupiają się przed siatkówką, czego wynikiem jest wyraźne widzenie przedmiotów położonych blisko, natomiast nieostro przedmiotów położonych daleko.  Ma to związek ze zbyt długą osią gałki ocznej (krótkowzroczność osiowa), z nieprawidłową (zbyt wypukłą) krzywizną poszczególnych elementów układu optycznego oka  bądz gdy wzrasta współczynnik załamania ośrodków optycznych oka (zaćma jądrowa). Krótkowzroczność dzielimy na: niską do -4,0 dioptrii, średnią od -4,25 do -8 dioptrii oraz wysoką powyżej -8 dioptrii. W większości przypadków krótkowzroczność jest wadą dziedziczną, na która wpływ  mają również czynniki zewnętrzne. Bardzo często krótkowzroczność ujawnia się w wieku szkolnym, w okresie dojrzewania płciowego. Wysoka krótkowzroczność może predysponować do odwarstwień siatkówki. W leczeniu stosuje się okulary korekcyjne, soczewki kontaktowe oraz operacje chirurgiczne. Stosując odpowiednie dla danego oka soczewki  rozpraszające powodujemy, iż promienie równolegle skupiają się na siatkówce, tak jak ma to miejsce w oku zdrowym. 

Nadwzroczność (dalekowzroczność) jest to stan, w którym promienie równolegle skupiają się za siatkówką co powoduje, iż przedmioty znajdujące się blisko oka są zamazane. Dalekowidz chcąc zobaczyć przedmioty leżące blisko oka musi je od niego odsunąć. Nadwzroczność najczęściej spowodowana jest zbyt krótką osią gałki ocznej (nadwzroczność osiowa) bądź niewystarczającą mocą układu łamiącego oka (nadwzroczność refrakcyjna). U dzieci występuje nadwzroczność fizjologiczna, której przyczyną jest zbyt krótka gałka oczna. W miarę upływu lat gałka oczna staje się dłuższa i oko staje się miarowe. Jeśli nadwzroczność jest  niewielka organizm ludzki sam jest w stanie wyrównać ją mniejszym lub większym napięciem akomodacji. Poprzez  skurcze  mieśni soczewka staje się bardziej wypukła i wzmacnia swoją moc, dzięki czemu widzimy wyraźniej . Jednak długotrwałe napięcie prowadzi do zmęczenia mięśni, a w rezultacie do bólów głowy czy zaburzeń widzenia.  Nadwzroczność dzielimy na: niską do +3,0 dioptrii, średnią od +3,25 do +6,0 dioptrii oraz  wysoką powyżej 6 dioptrii. Wadę tą korygujemy za pomocą okularów korekcyjnych bądź soczewek kontaktowych. 

ASTYGMATYZM – Niezborność – jest wadą polegająca na tym, iż promienie świetlne załamywane są odmiennie w płaszczyźnie pionowej i poziomej, przez co obserwowany punkt tworzy na siatkówce obraz niepunktowy. Powstają dwa ogniska i przynajmniej jedno z nich znajduje się poza siatkówką, w wyniku czego obraz przedmiotu jest zniekształcony, nieostry. Najczęstszą przyczyna tego są nieprawidłowości w krzywiźnie rogówki. Do korekcji astygmatyzmu stosuje się soczewki ze szkłami cylindrycznymi – dotyczy to zarówno szkieł okularowych, jak i kontaktowych. Cylindry dobierane  są dla każdej osoby indywidualnie. 

PREZBIOPIA (starczowzroczność) – występuje zwykle u osób po 40 roku życia i wiąże się z utratą elastyczności soczewki w gałce ocznej, a tym samym ze spadkiem amplitudy akomodacji. Przedmioty położone blisko są postrzegane jako nieostre. 

RETINOPATIA WCZESNIAKÓW (ROP Retinopathy of prematurity). 
Retinopatia wcześniaków jest schorzeniem siatkówki, polegającym na uszkodzeniu jej niedojrzałych naczyń krwionośnych. Występuje tylko u wcześniaków i podawany im po urodzeniu tlen jest jedna z głównych przyczyn, aczkolwiek nie jedyna przyczyna rozwoju retinopatii. Choroba rozwija sie w pierwszych tygodniach po urodzeniu.
Dawniej choroba znana była pod nazwa zwłóknienie pozasoczewkowe (fibroplasia retrolentalis). Po raz pierwszy schorzenie zostało opisane w 1943r. przezbostońskiego okulistę Terry’ego.
Patogeneza retinopatii związana jest z rozwojem unaczynienia siatkówki w okresie płodowym. Jeśli naczynia siatkówki rozwiną się prawidłowo nie ma zagrożenia wystąpieniem retinopatii wcześniaków.
Choroba dotyczy niedojrzałych naczyń krwionośnych siatkówki.
Czynniki ryzyka w retinopatii wcześniaków:
– niska waga urodzeniowa (szczególnie poniżej 1500 g),
– wiek ciążowy (poniżej 32 tygodnia),
– czas trwania tlenoterapii w inkubatorze.
Zebrała  mgr Anna Paziuk-Figura/tyflopedagog 

URZĄDZENIA A WZROK

Wpływ urządzeń elektronicznych na widzenie u dzieci.

    Urządzenia elektroniczne są we współczesnym świecie zdawać by się mogło sprzętem pierwszej potrzeby. Używane w domu, pracy w roli rozrywki. Dorośli, niezależnie do wieku posługują się nimi na co dzień w mniej lub bardziej zaawansowanym zakresie. Uzależnienia od urządzeń elektronicznych dotykają znaczącej ilości osób, nawet tych, które nie mają rzeczywistej potrzeby stosowania ich w pracy. 

     Mówiąc o urządzeniach elektronicznych mamy na myśli: 

  • komputery
  • laptopy
  • smartfony
  • tablety
  • konsole do gier

    Urządzenia elektroniczne we współczesnym świecie pełnią wiele użytecznych ról. Czy zatem można dopatrywać się w rozwoju technologii realnych zagrożeń? Czy stosowanie urządzeń elektronicznych może nam szkodzić, czy raczej pełnią one pozytywna rolę w naszym życiu?

    Sprzęty, o których mowa w życiu człowieka mogą pełnić wieloraką rolę. 

Funkcje urządzeń elektronicznych:

  • Uspokajacz: restauracja, lekarz, sklep
  • Absorbowanie uwagi podczas porządków:10%rodziców
  • Wzbogacanie wiedzy: przedszkolaki, uczniowie
  • Pomoc edukacyjna: uczniowie, zadania domowe, słownik ortograficzny, translator

Czy zatem możemy mówić o wpływie stosowania urządzeń elektronicznych na nasze widzenie, w szczególności na widzenie u dzieci? Aby odpowiedzieć na tak postawione pytanie, warto dowiedzieć się czym w rzeczywistości jest widzenie i jaką pełni rolę w życiu człowieka.

WIDZENIE: mechanizm odbierania poprzez żywe organizmy informacji dotyczących kształtu, barwy, odległości, ruchu i innych cech elementów otoczenia. 

  • Przyjmuje się, iż co najmniej 80 % informacji o otaczającej na rzeczywistości przyjmuje człowiek poprzez działanie zmysłu wzroku. Świat rzeczywisty odbierany jest przez wzrok w czterech wymiarach, są to: szerokość, wysokość, głębokość i czas.

Wirtualna rzeczywistość ŚWIAT  WIRTUALNY-DWUWYMIAROWY: wysokość i szerokość. Jest on więc zdecydowanie uboższy w kontekście interakcji wzrokowo-motorycznych.

CZY ISTNIEJE WPŁYW URZĄDZEŃ ELEKTRONICZNYCH NA WIDZENIE?

TAK!!!

Wpływ ten możemy upatrywać w dwóch jego aspektach: pozytywnym i negatywnym. Przy czym negatywny wpływ jest zdecydowanie przeważający, chociaż istnieją mniejsze, pozytywne oddziaływania używania urządzeń elektronicznych na widzenie u dzieci.

Badania dowodzą, iż średni czas używania na co dzień urządzeń elektronicznych przez dzieci wygląda tak:

  • TV-64 min.
  • Smartfon- 56 min.
  • Laptop-40 min.
  • Komputer-16 min.
  • Tablet-12 min.
  • Konsola-10 min

OGÓŁEM 197 MINUT! 

Negatywny wpływ urządzeń elektronicznych na widzenie u dzieci:

  • Cyfrowe zmęczenie wzroku- niedostrzegalne przez dzieci, niezgłaszane

OBJAWY:

  • uczucie napięcia w oczach: 3,8%
  • bóle głowy, oczu:17,7%
  • szczypanie oczu: 6,3%
  • niewyraźne widzenie:7,6%
  • suchość oczu: 5,1%
  • pieczenie: 6,3%
  • zaczerwienienie: 19%

ZMIANY W ZACHOWANIU!!!-najczęściej zgłaszane przez rodziców.

Zmiany w zachowaniu po korzystaniu z urządzeń: 50% ankietowanych, są to

  • Nadaktywność
  • Problemy w zasypianiu
  • Napięcie
  • Agresja i rozdrażnienie

również

  • Zawroty głowy, nudności(u osób z chorobą lokomocyjną), napady epileptyczne u osób chorych: szybko zmieniające się obrazy.

Korzystanie z urządzeń elektronicznych wywiera także wpływ na zmiany biologiczne widoczne w gałce ocznej. Najczęściej podnoszone to zdaniem naukowców: ZMIANY W SIATKÓWCE OKA.

Światło niebieskie emitowane przez urządzenia może z znacznym stopniu wpływać na zmiany w siatkówce oka. 

  • Skutki natychmiastowe: podejrzewany wzrost ryzyka krótkowzroczności (okulary +)

U dzieci noszących okulary należy używać szkieł z powłoką izolującą wpływ światła-antyrefleks 

  • Skutki odleglejsze: zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) w dorosłości mogące prowadzić do ślepoty.

Kolejne negatywne skutki nadmiernego korzystania przez dzieci z urządzeń elektronicznych to:

Opóźnienia  rozwoju:

  • Poznawczego– minimalizacja ilości bodźców ze świata zewnętrznego, kłopoty szkolne
  • Werbalnego– brak adekwatnego rozwoju słownictwa, umiejętności dialogowych, komunikacji międzyludzkiej, kłopoty szkolne
  • Motorycznego– słabsze mięśnie, mniejsza wydolność, także sercowa, słabsza koordynacja ciała, kłopoty szkolne, nadwaga. 

W pracy zawodowej, którą wykonuje od 15 lat coraz częściej spotykam się z niepokojem rodziców związanym z podejrzeniem występowania u jego dziecka nadmiernego zainteresowania korzystaniem z urządzeń elektronicznym. Coraz częściej rodzice zgłaszają obawy przed uzależnieniem się dziecka od komputera, częściej telefonu. Dzieci spędzają na graniu i oglądaniu filmików w sieci, a także korzystaniem z portali społecznościowych coraz więcej, czasu, co bardziej niepokojące wiek tych dzieci z biegiem lat się obniża. 

Uzależnienia-leczone psychoterapią, psychiatrycznie-lekami.

FONOHOLIZM- FO MO (ang. Fear of missing out)

Obawa przed przegapieniem czegoś w mediach społecznościowych poprzez swoją nieobecność w sieci.

Aby jednak podkreślić, iż rozwój nowych technologii jest nie do przecenienia i winny być w nim upatrywane również skutki pozytywne przytoczę listę korzyści jakie może odnieść dziecko z racjonalnego korzystania z urządzeń elektronicznych.

WPŁYW POZYTYWNY

  • LEPSZE WYNIKI W TESTACH DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ
  • LEPSZY ROZWÓJ POZNAWCZY
  • UDCIĄGANIE UWAGI OD PRZYKRYCH PROCEDUR MEDYCZNYCH
  • NAUKA JĘZYKA OBCEGO
  • ROZWÓJ WIEDZY O ŚWIECIE 

Aby jednak mieć szansę skorzystania z pozytywnego wpływu tychże urządzeń na rozwój człowieka należy pamiętać o rozsądnym i zdrowym podejściu do tematu. Młody człowiek najczęściej ma dużą trudność w samodzielnym regulowaniu czasu spędzanego na graniu, czy serfowaniu po internecie Dlatego tak istotne jest zaangażowanie i pomoc dorosłych opiekunów. 

WARUNKI

  • Regularne kontrole okulistyczne, optometryczne 
  • Regulacja czasu-ZASADY!!!

Korzystając z własnego doświadczenia pedagogicznego:

Zasady używania urządzeń: propozycje do wykorzystania

  • Od piątku po południu do niedzieli po obiedzie,
  • Telefon po odrobieniu zadań domowych i nauce
  • Najpierw obowiązki szkolne i domowe potem przywileje
  • Unikanie grania i oglądania przed snem
  • Kontrola tematyki stron, rozmowy z dzieckiem, rodzice winni być na bieżąco z technologią informacyjną 
  • Ustalenie konsekwencji łamania zasad i ich przestrzeganie
  • Łatwiej będzie wprowadzić zmiany, gdy zostaną one ustalone podczas wspólnej rozmowy obojga rodziców z dzieckiem oraz ZAPISANE!
  • Przy spokojnej lecz konsekwentnej i zdecydowanej postawie mamy i tata.

NA KONIEC

2011r. Amerykańska Akademia Pediatryczna-

NIE! 
dla urządzeń przed 2 rokiem życia dziecka.

Opracowała:

Anna Paziuk-Figura- pedagog/tyflopedagog
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Brzegu

Na podstawie artykułu mgr Alicji Brenk-Krakowskiej, mgr Moniki Jankowskiej,  dwumiesięcznik „Optyka” numer 4 (47)2017 oraz doświadczeń własnych pedagoga/tyflopedagoga poradni